HỘI THẢO PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI VƯỜN QUỐC GIA, KHU BẢO TỒN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

1. GIỚI THIỆU

Nằm trong 5 tỉnh vùng dự án CRM (Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh), các Vườn quốc gia (VQG Tràm Chim, U Minh Hạ, Mũi Cà Mau, U Minh Thượng, Phú Quốc…), khu bảo tồn thiên nhiên, rừng đặc dụng ở các tỉnh vùng Dự án CRM có các hệ sinh thái ngập nước ven biển, rừng ngập mặn, rừng tràm, đồng cỏ ngập nước nội địa và hệ sinh thái cửa sông ven biển rất đặc trưng của vùng đồng bằng Sông Cửu Long. Nơi đây cũng là môi trường sống của nhiều loài sinh vật độc đáo nhưSếu đầu đỏ, Giáng Sen, Già Đẫy, Voọc bạc, .... Trên địa bàn còn có các khu mang dấu ấn lịch sử đậm nét và được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia như khu bảo vệ cảnh quan Xẻo Quít, khu bảo vệ cảnh quan Gò Tháp (Đồng Tháp), Khu bảo tồn loài và sinh cảnh rừng tràm Mỹ Phước (Sóc ), Khu di tích lịch sử Ba Hòn (Kiên Giang) … 

Với giá trị độc đáo về thiên nhiên và vai trò to lớn của các cảnh quan, hệ sinh thái trong bảo tồn đa dạng sinh học, đảm bảo an ninh môi trường, sinh kế cho cộng đồng và gìn giữ các giá trị lịch sử, bản sắc văn hóa bản địa, nhiều khu trên địa bàn 5 tỉnh đã được thừa nhận là các khu dự trữ sinh quyển thế giới, khu đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, khu di sản ASEAN. Các khu này bao gồm: Khu dự trữ sinh quyển Mũi Cà Mau, cũng là khu đất ngập nước Ramsar Mũi Cà Mau (Cà Mau), Khu dự trữsinh quyển ven biển và biển đảo Kiên Giang, Khu đất ngập nước Ramsar, cũng đồng thời là khu di sản thiên nhiên ASEAN U Minh Thượng (Kiên Giang) và Khu đất ngập nước Ramsar Tràm Chim (Đồng Tháp).

Năm tỉnh Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng và Trà Vinh là địa bàn sinh sống của khoảng gần 7 triệu người, chiếm gần 40% tổng dân số của vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Theo thống kê năm 2022, có 38 dân tộc, đặc biệt là sự có mặt của đồng bào dân tộc Khmer chiếm gần 18,3% tổng dân số của 5 tỉnh, đang sinh sống trên địa bàn. Trải qua thời gian dài lịch sử gắn liền với công cuộc chinh phục và thích ứng với điều kiện thiên nhiên và môi trường, đã hình thành nên một nền văn hóa sông nước, sản xuất nông nghiệp gắn liên với hoạt động canh tác lúa nước, trồng cây ăn quả, nuôi trồng và khai thác thủy sản. Trên địa bàn cũng đã duy trì được nhiều làng nghề truyền thống gắn với nền văn hóa lâu đời của người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long, như: làng nghề truyền thống như làm nước mắm, làm khô, gác kèo ong, nghề làm bánh tráng, muối dưa bồn bồn, nghề làm tôm khô, làng nghề đan cỏ bàng và sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ…

Bên cạnh đó, địa bàn có các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể được UNESCO, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hay cấp tỉnh công nhận như nghệ thuật đờn ca tài tử, nghệ thuật cải lương, múa bóng rỗi, các lễ hội cầu ngư, cúng biển Mỹ Long, lễ hội Ok Om Bok, Chol Chnam Thmay, Sen Dolta, ... Đặc biệt, là nơi đây cũng là vùng giao thoa của nhiều nền văn hóa và tôn giáo với nhiều công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, như chùa Phật giáo Nam tông Khmer, ngôi nhà cổ của người Việt vùng miệt vườn, và chợ nổi trên vùng sông nước ...

Với lợi thế về diện tích rừng ngập mặn lớn nhất cả nước, cùng với các hệ sinh thái núi đá vôi ven biển và hải đảo, đặc biệt là ởcác các khu bảo tồn cấp quốc gia cũng như cấp tỉnh, 5 tỉnh địa bàn dự án CRM được xác định là địa bàn trọng điểm trong việc phát triển các loại hình du lịch sinh thái và du lịch nông nghiệp. Một số khu bảo tồn và ban quản lý rừng đã và đang khai thác mạnh mẽ tiềm năng này mang lại nhiều nguồn thu của địa phương, đặc biệt là ở các khu bảo tồn như VQG Phú Quốc, VQG U Minh Thượng (Kiên Giang), VQG Tràm Chim, Khu rừng Tràm Gáo Giồng (Đồng Tháp) và VQG Mũi Cà Mau (Cà Mau).

Các hoạt động du lịch sinh thái và du lich nông nghiệp tại địa bàn 5 tỉnh đang nhận được sự hỗ trợ về cơ chế chính sách từ Trung ương đến địa phương như: Quyết định 287/QĐ-TTg ngày 28/2/2022 phê duyệt Quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quyết định số 922/QĐ-TTg ngày 02/08/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025; Quyết định số 509/QD-TTg ngày 13/06/2024 phê duyệt Quy hoạch tổng thể du lịch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045; Các quyết định của Thủtướng Chính Phủ phê duyệt quy hoạch tỉnh Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng và Trà Vình; Quyết định số 194/QĐ-BVHTTDL ngày 23/1/2015 của Bộ trưởng Bộ VHTTDL phê duyệt Đề án “Xây dựng sản phẩm đặc thù vùng đồng bằng sông Cửu Long”. Các sản phẩm du lịch đặc thù được xác định gồm: (i) du lịch tìm hiểu và trải nghiệm cuộc sống sông nước; (ii) du lịch sinh thái; và (iii) du lịch tìm hiểu và trải nghiệm các di sản văn hoá. 

Đặc biệt, gần đây Chính phủ ban hành nghị định số 91/2024/NĐ-CP (ngày 18/7/2024) sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 156/2018/N Đ-CP của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật lâm nghiệp. Nghị định 91/2024/NĐ-CP ban hành kịp thời giống như một nút thắt đã được cởi, đồng thời tạo ra những tư duy mới, kích hoạt những giá trị mới từ rừng. Trong đó làm rõ các nội dung liên quan đến điều chỉnh tăng giảm diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ và chuyển loại rừng đặc dụng; về tiêu chí, trình tự thủ tục điều chỉnh phân khu chức năng của rừng đặc dụng, cơ chế cho thuê dịch vụ môi trường rừng để phát triển các dự án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng ... 

Hiện nay, hầu hết các ban quản lý các khu bảo tồn, rừng phòng hộ và các chủ thể được gia quản lý rừng đã xây dựng phương án quản lý bền vững đối với các hệ sinh thái họ đang quản lý. Trong đó, hoạt động khai thác du lịch sinh thái và dụ lịch nông nghiệp tại hệ sinh thái nông nghiệp liền kề cũng được coi là các hoạt động ưu tiên để tăng nguồn thu đầu tư cho công tác bảo vệ tài nguyên nhiên nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học, cũng như phát triển sinh kế cho dân cư vùng đệm. 

Tuy nhiên hiện nay việc phát triển các đề án du lịch sinh thái tại các khu bảo tồn và các tỉnh vẫn gặp nhiều khó khăn hạn chế, như: (1) Sn phm du lch chưđa dng và hp dẫn, chưa phát huy được nhiều ưu thế về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa; (2) Tác đng tiêu cc ca biến đi khí hậu; (3) Hn chế trong ving dng công ngh thông tin vào vic qung bá các sn phm du lịch; (4) Cht lượng ngun nhân lc vn còn chưa cao; (5) Thiếu cơ s pháp lý đ thu hút đu tư vào các hot đng du lch sinh thái ti các khu bn  tn, các khu rng phòng hộ.

Trong khuôn khổ dự án CRM, hoạt động mở rộng chương trình chính sách chi trả dịch vụ hệ sinh thái được xác định là hoạt động ưu tiên. Đặc biệt với nhu cầu hỗ trợ của các địa phương trong việc thực thi các chính sách liên quan đến quản lý, khai thác và sửdụng tài nguyên, dự án CRM tổ chức thực hiện chuyến đánh giá nhanh để xác định phạm vi công việc cho gói hoạt động hỗ trợcác đề án du lịch sinh thái cho các địa bàn mục tiêu. Theo đó, dự án CRM phối hợp với Công ty Wildtour tổ chức hội thảo tham vấn về nhu cầu hỗ trợ cải thiện, xây dựng và thực hiện các đề án du lịch sinh thái tại đồng bằng Sông Cửu Long.

2. MỤC TIÊU

  • Tìm hiểu nhu cầu cải thiện, xây dựng và thực hiện các các đề án du lịch sinh thái tại các Vườn quốc gia/Khu bảo tồn và các Ban quản lý rừng.
  • Xác định sơ bộ khả năng kêu gọi đầu tư thực hiện các đề án du lịch sinh thái/cơ chế cho thuê dịch vụ môi trường rừng (theo Nghị định 91/2024/NĐ-CP).
  • Xác định phạm vi, yêu cầu xây dựng SOW cho các hoạt động du lịch sinh thái, phát triển, nhân rộng các mô hình sinh kế vùng đệm và hướng dẫn, hỗ trợ triển khai hoạt động cho thuê dịch vụ môi trường rừng trong các VQG/KBT và các Ban quản lý rừng tại các tỉnh của Dự án CRM

3. THÀNH PHẦN

3.1. Ban tổ chức

  • Dự án CRM
  • Công ty TTNH Dịch vụ Nghiên cứu và Du lịch Hoang Dã (Wildtour)
  • Vườn Quốc Gia Tràm Chim

3.2. Thành phần đại biểu tham dự: Khoảng 60 đại biểu, bao gồm

  • Đại diện Sở NNPTNT năm tỉnh Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, mỗi đơn vị 1 người.
  • Đại diện Sở VHTT Du Lịch năm tỉnh Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, mỗi đơn vị 1 người.
  • Các ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ, khu bảo vệ cảnh quan cấp tỉnh, gồm: VQG Mũi Ca Mau, VQG U Minh Hạ, RPH Đất Mũi, RPH Kiến Vàng, RPH Đầm Dơi, RPH Tam Giang, RPH Biển Tây, Khu dự trữ sinh quyển (Cà Mau),  Vườn quốc gia Tràm Chim, Khu bảo vệ cảnh quan Xẻo Quít, Khu bảo vệ cảnh quan Gò Tháp, Khu rừng tràm Gáo Giồng (Đồng Tháp), Vườn quốc gia Phú Quốc, Vườn quốc gia U Minh Thượng, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Phú Mỹ, RPH Kiên Giang, Khu Dự trữ sinh quyển Kiên Giang (Kiên Giang), RPH Sóc Trăng (Sóc Trăng), RPH Trà Vinh (Trà Vinh), mỗi đơn vị 1 người.
  • Đại diện các công ty du lịch/lữ hành có kinh doanh các sản phẩm du lịch thiên nhiên từ Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Cần Thơ, và năm tỉnh Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, mỗi đơn vị 1 người
  • Hiệp hội du lịch thành phố HCM (hta.org.vn); Hiệp hội du lịch ĐBSCL (mdta.com.vn);  Hiệp hội xuất khẩu hàng tiểu thủ công mỹ nghệ Vietcraff (vietcraft.org.vn) 
  • Đoàn công tác của dự án CRM: 12 người.

3. 3. Chuyên gia trình bày hội thảo

  • 01 Khách mời trình bày về khung chính sách cho thuê dịch vị môi trường
  • 02 Khách mời trình bày kinh nghiệm thực hiện cho thuê môi trường phát triển du lịch sinh thái tại khu bảo tồn ở Việt Nam: VQG Cát Tiên và Khu rừng Tràm Trà Sư
  • 01 Khách mời đến từ DN, hoặc Hiệp hội du lich trình bày về Thách thức và cơ hội phát triển du lịch sinh thái ở ĐBSCL dưới góc nhìn của doanh nghiệp.

4. NỘI DUNG

  1. Khái quát tiềm năng phát triển du lịch sinh thái tại các khu RDD, RPH và các ban quản lý rừng khác tại địa bàn Sông Cửu Long
  2. Chia sẻ về tình hình xây dựng và thực hiện các đề án du lịch sinh thái của các tỉnh và các ban quản lý RDD, RPH và một số ban quản lý rừng, bao gồm: VQG Phú Quốc, 
  3. Trình bày kết quả đánh giá sơ bộ về nhu cầu hỗ trợ phát triển, cải thiện, và thực hiện các đề án du lịch sinh thái của các địa phương.
  4. Khung chính sách cho thuê dịch vụ môi trường rừng: từ chính sách đến thực tiễn cho vùng đồng bằng sông Cửu Long
  5. Du lịch sinh thái với góc nhìn từ doanh nghiệp
  6. Đi tham quan thực tế tuyến du lịch tại Tràm Chim

5. ​THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM

  1. Thời gian: 1 ngày dự kiến tổ chức vào ngày 29/11/2024
  2. Địa điểm: Vườn quốc gia Tràm Chim, Tam Nông, Đồng Tháp

6. CHƯƠNG TRÌNH DỰ KIẾN

 

THỜI GIAN

HOẠT ĐỘNG

THỰC HIỆN

Ngày 1 (28/11/2024): Họp kỹ thuật:  Đánh giá nhu cầu hỗ trợ và thực hiện các đề án du lịch sinh thái  với đại diện các BQL RĐD&PH

 

 

 

13:30 – 15:50

Giới thiệu tổng quan thực trạng tình hình xây dựng và thực hiện các đề án du lịch sinh thái tại các BQL RĐD, RPH và các Khu cảnh quan khác

(Trình bày và hỏi đáp)

- Ban tổ chức

- Các BQL

15:50 – 16:00

Giải lao

Toàn thể

16:00 – 17:30

Thảo luận về nhu cầu hỗ trợ của các ban quản lý 

- Ban tổ chức

- Các BQL

18:30-20:00

Tiệc tối và thưởng thức ẩm thực đặc trưng tại nhà hàng Senta

Toàn thể đại biểu

Ngày 2 (29/11/2024): Hội thảo Kết nối phát triển hoạt động du lịch sinh thái tại vùng ĐBSCL

7:30-8:00

Đang ký đai biểu

- Ban tổ chức

8:00-8:15 

Phát biểu khai mạc

 

- Đại diện BTC

- Đại diện Sở VHTTDL / Sở NN&PTNN tỉnh Đồng Tháp 

8:15-8:45

Thực trạng và định hướng phát triển du lịch sinh thái tại RĐD &RPH tỉnh Đồng Tháp

- Sở VHTTDL tỉnh Đồng Tháp

8:45-9:15

Kinh nghiệm thực hiện chính sách cho thuê môi trường rừng và liên kết doanh nghiệp trong hoạt động du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng tại VQG Cát Tiên 

(Trình bày và hỏi đáp)

VQG Cát Tiên

8:15-9:45

Kinh nghiệm thực hiện chính sách cho thuê môi trường rừng và liên kết doanh nghiệp trong hoạt động du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng tại Rừng Tràm Trà Sư

(Trình bày và hỏi đáp)

Rừng Tràm Trà Sư

9:45-10:00

Giải lao

Tòa thể đại biểu

10:00-10:30

Khung chính sách cho thuê dịch vụ môi trường rừng: từ chính sách đến thực tiễn cho vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long

(Trình bày và hỏi đáp)

Chuyên gia 

10:30-11:45

Thảo luận chung: Thực trạng, thách thức và nhu cầu hỗ trợ thực hiện hoạt động du lịch sinh thái tại RĐD và RPH

Toàn thể đại biểu

11:45-13:30

Ăn trưa

Toàn thể đại biểu

13:30-14:00

Du lịch sinh thái tại ĐBSCL: Góc nhìn từ phía doanh nghiệp

(Trình bày và hỏi đáp)

Wildtour/Doanh nghiệp

14:00-14:30

Du lịch nông nghiệp: mô hình xã Quyết Tiến, Tam Nông

 

14:30-15:00

Thách thức phát triển nguồn nhân lực DLST

Chuyên gia

15:00-16:00

Trình bày kết quả đánh giá sơ bộ về nhu cầu hỗ trợ phát triển, cải thiện, và thực hiện các đề án du lịch sinh thái của các địa phương.

(Trình bày và Thảo luận chung)

Dự án CRM

16:00-18:00

Thăm quan tuyến du lịch sinh thái tại VQG Tràm Chim bằng Thuyền

Toàn thể đại biểu